علی سلاجقه در گفت و گو با ایسنا همزمان با هفته محیط زیست درباره شعار این هفته با عنوان «سهم من در تداوم حیات» اظهارکرد: سه کشور در دنیا در قانون اساسی اصلی درباره محیط زیست دارند. همه کشورها اذعان می‌کنند که اصل ۵۰ قانون اساسی ایران یکی از مترقی‌ترین اصول است و این نشاندهنده بلوغ فکری و علمی کشور می‌دانند. بر اساس این اصل، مسوولیت حفظ محیط زیست بر عهده آحاد مردم است. دولت سیزدهم نیز دولت مردمی و انقلابی بوده است و حل همه مشکلات را صرفا با مشارکت خود مردم ولی با هدایت دولت با سیاستگذاری مناسب میسر می‌داند.
وی اضافه کرد: شعاری که در سال اول دولت سیزدهم در لوای شعار سال انتخاب کردیم، «محیط زیست مردم‌پایه، فناورانه و هوشمند» بود. علاوه بر آن شعار سال جاری درباره جهش تولید با مشارکت مردم است.
احداث خانه‌های محیط زیست در کشور برای آموزش و فرهنگسازی
رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه خانه‌های محیط زیست را برای اولین بار در کشور در دولت سیزدهم راه‌اندازی کردیم، گفت: تاکنون بیش از ۲۰۰۰ خانه محیط زیست ایجاد شده و حلقه واسط بین همه اقشار مردم با مجموعه محیط زیست کشور و سایر دستگاه‌ها است. هرچند حدود ۱۰۸۰ سمن محیط زیستی در کشور داریم که خوشبختانه غالبا مجموعه‌های دغدغه‌مند، دلسوز و عالم به محیط زیست هستند. با این حال خانه‌های محیط زیست به حلقه واسطی تبدیل شده است تا مردم در این خانه‌ها بر اساس اشتراکات خود درباره موضوعات زیست‌محیطی شروع به فعالیت کنند.
وی درباره فعالیت‌های انجام شده در خانه‌های محیط زیست اظهارکرد: محیط زیست کشور با پول دولت قابل مدیریت کردن نیست. مدیریت محیط زیست اصلا دولتی نمی‌تواند انجام شود بنابراین باید از ظرفیت‌های مردمی استفاده شود بنابراین اصلی‌ترین اقدامات در خانه‌های محیط زیست آموزش، تسهلیگری، فرهنگسازی است.
سلاجقه با ذکر مثالی گفت: یکی از معضلات زیست‌محیطی کشور «پسماند» است که چهره‌های شهرها را مخدوش کرده است. هم برخی جوانان را در چرخه‌های ناسالم اقتصادی قرار داده است و شاهد زباله‌گردی هستیم و هم در سطح ملی یک مافیا با چرخه مالی حدود ۸۰ هزارمیلیارد تومانی به وجود آورده است این در حالیست که به‌راحتی می‌توان تفکیک از مبدا پسماند را در خانه‌های محیط زیست به مردم آموزش داد. در واقع خانه‌های محیط زیست یک کار زیربنایی و زیرساختی است تا با حداقل هزینه بتوان حداکثر دستاورد را داشته باشیم.
راه‌اندازی خانه‌های فناور محیط زیست برای استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان
وی با اشاره به ایجاد خانه‌های فناور محیط زیست اظهارکرد: این خانه‌ها از لحاظ علمی در سطح بالاتر هستند و استفاده از ظرفیت‌های دانش‌بنیان برای حل مشکلات زیست‌محیطی را در دستور کار دارند. این خانه‌ها ارتباط بین مراکز دانشگاهی، پژوهشی و محیط زیستی کشور را میسر می‌کنند چراکه محیط زیست یک مساله کاملا دانش‌بنیان است و باید در مرز علم حرکت کنیم. از اندیشه‌های جوانان می‌توان در خانه‌های فناور محیط زیست بهره برد و در جهت حل مشکلات کشور آن‌ها را ساماندهی و از این اندیشه‌ها استفاده کرد.
سلاجقه اضافه کرد: وزارت علوم در هر استان یک دانشگاه مادر در نظرگرفته است. ما در هر استان یک اداره کل محیط زیست نیز داریم. دو وبینار در دوران شیوع کرونا برگزار کردیم و رئیس دانشگاه مادر و مدیر کل حفاظت محیط زیست هر استان در آن‌ها حضور یافتند. مدیرکل محیط زیست به تشریح چالش محیط زیستی استان محل خدمت خود پرداخت و دانشگاه مادر اعلام کرد که آیا توانایی حل مشکل را دارد یا نه؟ بنابرابن با تکیه بر توان داخلی خود در جهت کاهش مشکلات محیط زیستی کشور تلاش کردیم.
وی در ادامه گفت: همین ایده در قالب خانه‌های فناور محیط زیست به کار گرفته شد تا جوانان و دانشجویان با طرح اندیشه‌های نوآورانه و دغدغه‌مند خود برای حل مسایل محیط زیستی کشور مشارکت کنند و ما هم ساماندهی و سیاستگذاری بکنیم تا این ایده‌ها به نحو مطلوب مدیریت و هدایت شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: مبنای شکل‌گیری جمهوری اسلامی، حضور مردم بود. دولتی مردمی – انقلابی در جهت احیای یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی حرکت کرد که حضور و مشارکت مردم و اهمیت دادن به آنان بود. سازمان محیط زیست در این جهت خوشبختانه جزو دستگاه‌های پیشرو بوده است. تلاش کرده‌ایم از ظرفیت‌های سمن‌های محیط زیستی به نحو مطلوب بهره ببریم و در تمام سطوح سیاستگذاری، مدیریتی و تصمیم‌گیری سازمان محیط زیست مردم را دخالت داده‌ایم یعنی یک نماینده از سمن‌ها در شورای راهبردی سازمان حضور دارد.
پیشرفت ۸۴ درصدی ساماندهی زباله‌های سراوان
وی درباره دستاوردهای سازمان حفاظت محیط زیست در دولت سیزدهم گفت: دستاوردهای میدانی که خود شهید آیت‌الله رئیسی آن‌ها را مدیریت کردند، زیاد داشتیم. به عنوان نمونه موضوع زباله سراوان سال‌ها لقلقه زبان همه دولتمردان بود. عمق این زباله ۹۰ متر بود و سطح ۱۹ هکتار از بهترین جنگل‌های کشور توسط شیرابه این زباله‌ها در حال از بین رفتن بود. در این شرایط شهید آیت‌الله رئیسی راسا برای بررسی وضعیت زباله‌های سراوان در منطقه حضور پیدا کردند. جلسات ستاد مدیریت پسماند کشور نیز ماهانه و مستمر برگزار شده است و تمام دستگاه‌ها را بسیج کرده‌ایم. بر اساس گزارش ارایه شده در آخربن جلسه ستاد حدود ۸۴ درصد در زمینه تثبیت و ساماندهی زباله‌های سراوان پیشرفت داشته‌ایم.
سلاجقه اضافه کرد: شهید آیت‌الله رئیسی از رودخانه‌های گوهررود و زرجوب رشت، انزلی و دریاچه ارومیه بازدید کردند و دستورهای لازم را برای حل مشکل هریک از آن‌ها دادند علاوه بر آن شاهد حضور میدانی ایشان در کشف رود خراسان رضوی، آشوراده و چرمشهر تبریز و مشهد بودیم و خوشبختانه مشکلات آن‌ها حل شد.
وی درباره دستاوردهای سازمان محیط زیست در زمینه حفاظت از محیط زیست طبیعی گفت: حدود ۲۱ گونه جانوری در معرض خطر انقراض در کشور وجود دارد. طرح مدیریت جامع همه آن‌ها آماده شده است که سمبل همه آن‌ها که مردم به آن علاقه زیادی دارند، «یوز» است.
سلاجقه اضافه کرد: تعداد یوزها کاهش زیادی پیدا کرده بود یعنی از خط قرمز عبور کرده بود. زاد و ولدی انجام شد. مادر این یوزها از قاچاقچیان گرفته شده بود و در شرایط جسمی نامناسب و در یک فضای بسته به سن زاد و ولد رسیده بود.
وی با اشاره به تولد توله یوزهای «ایران» - یوزپلنگ ماده در اسارت – گفت: محیط زیست سرمایه اجتماعی بالایی دارند. وقتی یک توله یوز متولد می‌شود، ایرانی در هر کجای دنیا احساس شادی و غرور می‌کند. در عین حال وقتی این گونه‌ها به هر دلیلی تلف شدند،همه ایرانی‌ها موضع گرفتند و حق داشتند چون گونه‌هایی مانند یوز مخلوقات خداوند هستند و زندگی ما را خیلی شیرین و جذاب می‌کنند.
رئیس سازمان محیط زیست اضافه کرد: پشتوانه علمی خاصی در این زمینه نداشتیم. در تربیت نیروی انسانی در دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست کارشناس حیات وحش تربیت کرده‌ایم ولی دامپزشک حیات وحش اصلا نداریم. دامپزشکی ما مربوط به طیور، آبزیان، دام‌های سبک و سنگین است. در این شرایط از تجارب کشورهای دیگر استفاده کردیم.
سلاجقه اضافه کرد: سه توله «ایران» در آن شرایط متولد شدند ولی بعد از مدتی تلف شدند ولی این فرایند یک دستاورد خوب علمی برای ما بود. خوشبختانه همکاری ما با کشورهای دیگر مانند آفریقای جنوبی ادامه دارد.
همکاری ایران و هند در زمینه یوز آسیایی
سلاجقه ادامه داد: هند به یوز آسیایی علاقه زیادی دارد و یکی از وزرای این کشور پیشنهاد کرد که نشست‌هایی برای تبادلات علمی درباره این گونه در هندانجام شود.
وی با اشاره به تلف شدن یوز در جاده‌های ترانزیتی گفت: ما همیشه در جاده‌هایی مانند جاده میامی مشکل داشتیم. تقریبا ۴۴ کیلومتر فنس کشی در حال انجام است و در ۱۰ کیلومتر روشنایی بیشتر انجام شده است علاوه بر آن سرعت‌گیرها احداث و علایم متعدد هشدار در مسیر نصب شده است. در واقع کارهای زیربنایی انجام شده و جزو دستاورهای محیط زیستی این دولت است و در حال تسری دادن آن به سایر گونه‌های جانوری در سایر نقاط کشور هستیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: تلاش می‌کنیم معابر هر منطقه‌ای که حیات وحش پویایی دارد را با همکاری وزارت راه و شهرسازی برای گونه‌های جانوری امن‌تر کنیم یعنی هم معابر زیرگذر، هم روگذر امن‌تر شود.
سلاجقه در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تاثیر تغییر اقلیم بر اختلاط گونه‌های وحشی و اهلی گفت: تغییر اقلیم باعث می‌شود گونه‌های حیات وحش از ارتفاعات بالادست به ارتفاعات پایین‌تر برای تغذیه بیایند. در این شرایط ممکن است اختلاط با گونه‌های دیگر پیدا کنند و متاسفانه باعث ایجاد بیماری‌هایی بین حیوانات می‌شود. سعی می‌کنیم این اختلاط انجام نشود و در خیلی از نقاط کشور چه از لحاظ تغذیه و حضور دامپزشکان تمهیدات لازم اندیشیده شده است.
وی اضافه کرد: نگرانی‌هایی در این زمینه داشته‌ایم البته وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها را نسبت به اندیشیدن برخی تمهیدات مکلف کرده‌ایم. حیوان طاعون نشخوارکنندگان عموما از اختلاط حیات وحش با دام‌های اهلی شیوع یافت. خوشبخاتانه در این زمینه همکاری خیلی خوبی با سازمان دامپزشکی داشتیم و دام‌ها واکسینه شدند و تعداد دام‌های مبتلا به شدت کاهش یافت.
رشته دکترای تخصصی دامپزشکی حیات وحش راه اندازی خواهد شد
سلاجقه در ادامه گفت: با توجه به برگزاری جلساتی با دانشگاه‌های معتبر کشور به دنبال راه‌اندازی و بورسیه کردن دانشجویان رشته حیات وحش برای مقطع دکتری تخصصی دامپزشکی حیات وحش هستیم. در صورت تحقق آن می‌توانیم با دنیا در این زمینه تعامل کنیم و در حوزه محیط زیست گام رو به جلویی برداریم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: برای اولین بار در دولت سیزدهم حدود ۳۲ کتاب درباره استفاده از دانش بومی به منظور حفظ محیط زیست برای ۳۲ استان در حال تهیه است و طی یکی دو هفته آینده رونمایی می‌شود. بر این اساس استان‌های کشور را براساس ظرفیت‌های طبیعی، نیروی انسانی و فرهنگی پرچمدار تلقی کردیم. به عنوان نمونه استان چهارمحال و بختیاری استان پرچمدار دانش بومی ماست و نخستین همایش ملی دانش بومی در این استان برگزار شد. اگر بتوانیم دانش بومی را با دانش نوین پیوند بزنیم، می‌توانیم بسیاری از مسایل زیست‌محیطی کشور را حل کنیم.
سلاجقه اضافه کرد: در حال مکتوب کردن انواع زندگی دردامن طبیعت و نحوه تعامل با طبیعت هستیم و با بهره‌گیری از دانش نوین آن را به‌روز می‌کنیم که دستاورد خیلی مهمی است.
ورود ۱۳۰۰ موتورسیکلت و خودرو به ناوگان محیط بانی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به محیط بانان کشور اظهار کرد: محیط بانان قشری از خانواده بزرگ سازمان محیط زیست هستند که در خط مقدم قراردارند و پاسداری از محیط زیست به وسیله محیط بانان دلسوز، دغدغه‌مند و عزیز اتفاق می‌افتد. کسی شغل محیط بانی را انتخاب می‌کند که عاشق باشد و عاشق طبیعت بودن یعنی دنبال گمشده خود بودن چون طبیعت مظهر تجلی صفات الهی است و انسانی که عاشق طبیعت می‌شود، روحیه خدایی و ایثار پیدا می‌کند. آنان در بدترین شرایط اقلیمی و در مناطق صعب العبور با کم‌ترین امکانات به پاسداری از محیط زیست می‌پردازند البته خوشبختانه در حال حاضرمحیط بانان از لحاظ تجهیزات ، دریافتی و جیره غذایی وضعیت بهتری پیدا کرده‌اند. تجهیزات به همه استان‌ها اختصاص پیدا کرده است حتی در زمینه تجهیزات اطفای حریق هم مشکلی نداریم و وضعیت بسیار مناسب است.
وی اضافه کرد: زمانی سازمان محیط زیست از لحاظ حقوق و دستمزد جزو دستگاه‌های بیست و پنجم به بعد بود ولی در حال حاضر جزو دستگاه‌های برتر از نظر میانگین دریافتی است. از لحاظ تجهیزات انفرادی محیط بانان کشور را به‌خوبی تجهیز کرده‌ایم. حدود ۱۰۰ دستگاه وسایل نقلیه با کیفیت مناسب در حال تخصیص است که ۲۵ دستگاه انجام شده است. حدود ۱۲۰۰موتورسیکلت تزریق و تلاش کرده‌ایم به پاسگاه‌ها از لحاظ کیفی رسیدگی کنیم.
سلاجقه با بیان اینکه از نظر قوانین مرتبط با محیط بانان مشکلاتی داریم البته اقدامات خوبی انجام شده است، گفت: بیشتر در زمینه قوانین به کار گیری سلاح معضلاتی داریم و احراز شهادت برای محیط بانان سخت هست البته در دولت سیزدهم تلاش کرده‌ایم تعداد زیادی محیط بان جانباخته احراز شهادت شوند و به این منظور با ستاد کل نیروهای مسلح کشور جلسات متعددی را برگزار کرده‌ایم.
تلاش برای استفاده از پهپاد برای حفاظت از محیط زیست
وی اضافه کرد: در هر حال حرکت برای استفاده از ظرفیت دانش‌بنیانی (پرنده‌ای) هستیم. برخی استان‌ها مانند اصفهان به پهپاد مجهز شده‌اند. خیلی از استان‌های کشور پهپاد دارند. سعی می‌کنیم یکسان‌سازی کنیم تا یگان پهپادی از نوع پرنده و فرایند مدیریت تقریبا یکسان باشد و دستورالعمل‌های واحد داشته باشیم.
سلاجقه در پایان گفت: در زمینه یگان دریایی ورود کرده‌ایم. این یگان با تقریبا با ۵۰ نیرو در جنوب و شمال کشور در حال شکل‌گیری است.