مداخله هوشمند؛ راهبردی در توسعه گری اجتماعی کشور

مداخله هوشمند اجتماعی از پیوند میان سه مولفه دانش و مهارت، فناوری اطلاعات و ظرفیت های جامعه محور حاصل می شود.  مداخلات هوشمند اجتماعی مکانیزم مدیریتی است که وضعیت اجتماعی را بطور دقیق و بر مبنای استانداردهای تعریف شده، مورد رصد، پایش و ارزیابی قرار می دهد و با اتخاذ سیاست های دانش محور و بنیادین، برنامه ریزی متناسبِ با تحلیل درست از وضعیت موجود و تکیه بر ظرفیت های اجتماعی غیر دولتی (مردمی) و بر مبنای زیر ساخت های فنی نسبت به اقدامات پیشگیرانه هوشمند برای کنترل و مدیریت محیط آسیب دیده یا در معرض آسیب اقدام می نماید .

در این فرآیند اصول تجربه و تخصص گرایی ناشی از دانش و مهارت در پیوند با فناوری اطلاعات در فرآیند مدیریت امور اجتماعی منجر به توسعه ساختارها، فرآیندها و افزایش یادگیری سازمانی و در نهایت مداخله به هنگام و بهینه در حل مسائل اجتماعی می شود. از آنجاییکه، طی دهه اخیر رویکرد غالب در مسائل اجتماعی، فاقد انسجام مدیریتی لازم بوده، همواره فاقد نقش موثر و شفاف برساخت اجتماعی در چگونگی بروز مسائل و آسیب های اجتماعی بوده است. این مسئله ما را به این موضوع رهنمون می سازد که نظام مسائل اجتماعی همواره به مثابه یک قاعده به سان حلقه های یک زنجیره به هم مرتبط و متصل اند.

با رشد جامعه شناسی، بهره گیری از علوم مختلف برای بیان فرآیند های اجتماعی نیز معمول گردید و در نتیجه بسیاری از اصطلاحها و واژگان رایج در علوم دیگر چون زیست شناسی، علوم پزشکی، زمین شناسی و مانند آن در جامعه شناسی نیز به کار گرفته شد، که از جمله می توان «هوشمندسازی اجتماعی» را نام برد .

اگر جامعه را همچون نظامی همبسته و به‌هم­پیوسته و متشکل از اجزای مختلف در نظر بگیریم، چالش های اجتماعی حاصل اختلال در عملکرد بهینه یک یا چند جزء از اجزای نظام جامعه است. این در حالی است که نوع نگاه و غفلت برخی مسئولین مسائل اجتماعی- فرهنگی، در کنار درک دیرهنگام بحران­های اجتماعی و توصیف سطحی و دور از واقعیت این قبیل مسائل، به تشدید آنها دامن زده است.

از سوی دیگر، مسائل اجتماعی بنا به تعریف، پیامدهای ناشی از شرایط ساختاری یا فردی هستند که به مثابه یکی از موانع توسعه و پیشرفت عمل میکنند. اینگونه پدیده ها اغلب در همه جوامع و کشورها یافت می‌شوند اما شناخت حرفه ای و نحوه مواجهه با آنها و چگونگی درک و نهایتاً چگونگی اقدام برای حل مسئله است که نتایج را در جوامع مختلف متفاوت می کند. در همین ارتباط مهارت و تجربه محض در کاربست مفاهیم و موارد ذیل زمینه گسترش مداخله گری هوشمند اجتماعی را مهیا می نماید.

توسعه گری اجتماعی:

سیاست توسعه گری به‌مثابه طیفی از مفاهیم گسترده جدای از قوانین و احکام دولتی است؛ این مفهوم دربرگیرنده امکانات و راهکارهایی است که در فرایند بسترسازی رفاه اجتماعی- اقتصادی منجر به شکل‌گیری و ارتقای زیست اجتماعی  افراد می‌گردد. اهم سیاست ها، ارزش ها، زمینه های کاربردی و راهبردهای کلیدی موضوع عبارتند از:

1) سیاستهای اعمال شده از طرف دولت به منظور حمایت اجتماعی و توانمند سازی افراد در معرض آسیب یا آسیب دیده.

2) روش هایی که بکارگیری آنها موجب ارتقای سلامت و سرمایه اجتماعی و کاهش آسیب های اجتماعی در جامعه می گردد.

3) سیاست هایی که منتج به تنظیم گری اجتماعی مبتنی بر کاهش تصدی گری و تقویت زمینه های مداخلات هوشمند اجتماعی و مردم محور می گردد.

ارزش های اجتماعی:

1. توجه به اولویت های اثرگذار بر تحقق سیاست ها و اهداف  در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی
2. تصمیم گیری عملیاتی و برنامه محور
3. برنامه ریزی کاربردی و مسئله محور متناسب با امکانات در چارچوب مشارکت و مداخلات هوشمندانه
4. مسئولیت پذیری و نقش آفرینی دستگاه ها در چارچوب کار مستمر
5. بهره مندی از مطالعات و پژوهش ها و بومی سازی مدل ایرانی اسلامی نمونه های موفق با ارزش های اجتماعی

زمینه های کارکردی :

1. فراهم آوردن زمینه های توسعه وتقویت سازوکارهای ارزیابی فراگیر.
2. فراهم کردن زمینه های مشارکت اجتماعی همگانی با تدوین سیاست ها و برنامه های جدید، جامع و شتاب ده در حوزه اجتماعی.
3. توجه به ارتقای سرمایه ومسئولیت های اجتماعی در سطوح مختلف جامعه و نهاد ها و بنگاه ها
4. تقویت بنیان خانواده و تلاش در جهت تحکیم آن بر مبنای ارتقائ سرمایه اجتماعی .
5. تدوین استانداردهای مسئولیت و بهره وری ارتقائ سرمایه های اجتماعی اجتماعی در حوزه عملکرد.

راهبردهای کلیدی:

1. توجه به سرمایه گذاری نهاد های اقتصادی در حوزه سرمایه و مسئولیت های اجتماعی و هدایت و نظارت بر اجرائ سیاست ها و برنامه ها با توان ذاتی سازمان های اقتصادی با تفاهم و اولویت سازی و جهت دهی هزینه کرد منابع مالی.
2. ضرورت ارتباط گیری بیشترنهاد های حاکمیتی در پاسخ گویی و مواجهه حضوری با مردم از طریق ایجاد استقرارگاه توسعه خدمت اجتماعی در میادین اصلی و خدماتی شهرها، مدارس، مساجد و فضا باز به منظور تقویت اعتماد و سرمایه اجتماعی نهاد بویژه در حوزه پلیس، شهرداری ها، قوه قضاییه و آموزش و پرورش( ار تقائ سرمایه اجتماعی اولیا و معلمین و مدیران تعلیم و تربیت)
3. ضرورت استقرار اتاق های فکر اجتماعی و گسترش آرامش و امنیت اجتماعی و نشاط خانوارها در سواحل و بوستان ها و تفرج گاههای طبیعی و فرهنگ سرا ها و توسعه برنامه های فرهنگی و هنری با مشارکت اجتماعی خانواده ها در کرسی های آزاد اجتماعی  در این اماکن
4. اهمیت اجتماعی کردن آموزش های اجتماعی و تربیت مهارت فکر و نگرش اجتماعی در اولیا و مربیان مشاوران( روانشناسی و تربیتی و آموزشی) و مدیران آموزشی و پرورش کادر متخصص و متبحر اجتماعی بویژه در سطح مدیران ارشد.
5. حمایت از نوآوری کنشگران اجتماعی، ارتقاء انگیزه، توانمندی های عمومی و مدیریتی مخاطبین، برگزاری نشست جامع برای تمام کنشگران محلات و رابطین تخصصی، برگزاری جشنواره ملی جهت جمع آوری تجربیات کنشگران اجتماعی کشور در قالب سامانه تجربه نگاری، ایجاد صفحه آموزش مجازی تخصصی موضوعات اجتماعی،جریان سازی و گفتمان سازی با مخاطبین خاص