گاز طبیعی یکی از مهمترین و پاک‌ترین منابع انرژی در جهان امروزی است که نقش حیاتی در تولید و صنایع دارد. این منبع انرژی، در طول میلیون‌ها سال از باقی‌مانده‌های گیاهان و حیوانات زیر زمینی تشکیل شده و در مخازن زیرزمینی ذخیره می‌شود.
سالهای متمادی گاز طبیعی به‌عنوان یک محصول جانبی نفت محسوب می‌شد که بخش عمدۀ آن سوزانده شده و یا در محل تولید به مصرف می‌رسید. تا قبل از جنگ جهانی دوم بیشتر از زغال سنگ استفاده می‌شد و گاز طبیعی تنها 6% مصرف انرژی جهان را تأمین می‌کرد. نیاز روزافزون کشورهای جهان و بخصوص کشورهای صنعتی به مواد سوختی مناسب که بتواند از یک سو چرخ‌های عظیم صنایع را به گردش درآورده و از سوی دیگر استفاده از آن به سهولت امکان‌پذیر باشد، موجب شد تا میزان تولید و مصرف گاز طبیعی رشد مستمری داشته باشد.
شیوۀ استفادۀ علمی و پیشرفته از گاز طبیعی از سال 1989 آغاز شد؛ در این سال بود که شرکت‌های گاز، استقلال خود را از شرکت‌های نفتی اعلام کردند. در همین سال مسائل مرتبط به آلودگی محیط زیست توجه جهانیان را بیشتر به خود جلب کرد و رهبران بسیاری از کشورها به استفاده از گاز طبیعی به جای سوخت‌های فسیلی تشویق شدند؛ بنابراین یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد استفاده از انرژی گاز، انتشار کمترین میزان آلایندگی در مقایسه با سایر حامل‌های انرژی است.
آمارهای جهانی نشان می‌دهد سهم گاز طبیعی از میان سایر انرژی‌ها بعد از فرآورده‌های نفتی و برق در رتبۀ سوم قرار دارد. در بین بخش‌های مصرف‌کنندۀ گاز طبیعی نیز بعد از بخش صنعت، بخش خانگی با سهمی برابر با 30% در ردۀ دوم قرار دارد. ایران نیز به لحاظ مصرف گاز طبیعی با مصرف ۲ میلیارد مترمکعب که معادل 6 % کل مصرف گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ است، به‌عنوان چهارمین مصرف‌کنندۀ بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده است. تنها سه کشور آمریکا با مصرف ۲۰.۵ % کل گاز مصرفی جهان، روسیه با ۱۱.۸ % و چین با ۹.۴ %، مصرف گاز بیشتری نسبت به ایران در سال ۲۰۲۱ داشته‌اند که وسعت و جمعیت هر کدام از آنها چند برابر ایران است. در این میان، رشد جمعيت و گرایش جوامع روستايی به الگوهای زندگی شهرنشينی و صنعتی شدن شهرها و افزايش فعاليت‌های صنعتي، موجب افزايش مصرف انرژی شده و از اين رو، تقاضای انرژی در جهان افزايش يافته است.
در کشور ما یکی از پایه‌‌های مـهم اقتصاد مقاومتی، صرفه‌جویی در انرژی از طریق افزایش بهره‌وری است. ایران با اینکه دارندۀ دومین ذخایر گازی است و ظرفیت‌های عظیمی برای تولید گاز دارد؛ اما به دلیل الگوی مصرف غیرمتعادل و افزایش تقاضای فصلی با پدیدۀ ناترازی انرژی به معنای نبود تعادل بین تولید و مصرف روبرو است. بدان معنی که حجم تولید، پاسخگوی مقدار مصرف در کشور نیست. در واقع ناترازی مصرف گاز در کشور، حاصل وابستگی بیش از حد به این منبع انرژی است. در حال حاضر روزانه بیش از 800 میلیون مترمکعب گاز در کشور تولید می‌شود که سهم مصرف خانگی و تجاری بین 470 تا 500 میلیون مترمکعب است. در این میان حدود 15٪ انرژی مصرفی در ايران صرف گرمايش و سرمايش منازل می‌شود که با بهینه‌سازی مصرف، نظیر کنترل دمای ادارات و الزام به رعایت دمای ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد در واحدهای مسکونی، تجاری و اداری، رعایت مقررات ملی ساختمان که به بهبود عایق‌سازی و مصرف بهینه انرژی مربوط است و نیز اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف؛ مانند اصلاح و بهسازی موتورخانه‌ها، تعویض بخاری‌های پرمصرف و جایگزینی با کم‌مصرف‌ها، فرهنگ‌سازی در مدارس، هوشمندسازی کنتورهای گاز، راه‌اندازی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست در بورس، می‌توان مصرف گاز را تا 25% کاهش داد.
بنا بر آمار رسمی وزارت نفت، ضریب نفوذ گاز در مناطق شهری و روستایی به بیش از 95 % رسیده است؛ این در حالی است که به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، اکنون روزانه حداقل ۲۶۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز در کشور وجود دارد. به عبارت دیگر به تناسب گسترش شبکه‌های وسیع گازکشی به نقاط دور و نزدیک، نسبت به تجهیز میادین گازی به فناوری‌های روز و پایداری شبکه‌های لوله کشی اقدام نشده است. انتقال گاز به دورافتاده‌ترین روستاهای مرزی بدون اطمینا‌ن‌بخشی نسبت به پایداری شبکه‌های گاز، علیرغم همۀ سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، می‌تواند در مواقع بحران از جمله مواجهه با سرمای طاقت‌فرسا، پیامدهای ناخوشایندی برای مشترکین به همراه داشته باشد و کام هموطنانمان را تلخ کند.
یکی از راه‌حل‌های کلیدی برای کاهش ناترازی، تنوع‌بخشی به منابع انرژی است. این استراتژی در اسناد بالادستی کشور وجود دارد و باید با سرمایه‌گذاری روی انرژی‌های جایگزین مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت‌های دیگر اجرایی شود. استفاده درازمدت و یکسان همه هموطنان از این موهبت الهی، در گرو بهبود سیستم‌های انتقال و توزیع بین مناطق مختلف در کنار تشویق به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی است. در کنار استفاده از گاز طبیعی، دولت نباید در سرمایه‌گذاری‌های کلان در تامین انرژی‌های تجدیدپذیر، ترویج انرژی‌های هسته‌ای به عنوان یک راه حل طولانی‌مدت و ارائه ترفیعات اقتصادی برای کاهش مصرف گاز غفلت کند.
از اقدامات موثر و مثبت شرکت گاز طی دو دهه اخیر انتقال گاز به مناطق صعب‌العبور در گسترۀ زاگرس و البرز است که محل رویش انواع درختان جنگلی است؛ تامین انرژی گرمایشی آسان برای ساکنان این مناطق در بخش خانگی، عامل بازدارندۀ موثری در حفظ بافت جنگلی کشور محسوب می‌شود.
اگر بپذیریم که منابع طبیعی به ویژه جنگل‌ها، جزو سرمایه و ثروت ملی هستند؛ بدون شک گسترش لوله‌کشی گاز در این مناطق به مثابه مهمترین گام در حفظ محیط زیست و تحقق انرژی سبز تلقی می‌شود؛ زیرا ساکنان این مناطق برای سوخت در فصل سرد سال از درختان جنگلی استفاده می‌کنند. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که به علت تغییرات آب و هوایی در سالیان اخیر، شاهد زمستان‌هایی نسبتا سرد و تابستان‌هایی گرم و خشک هستیم.
گاز طبيعي پس از فراز و فرودهای فراوان، اینک به منبع مسلط انرژي جهان تبديل شده و در حال حاضر سهم گاز طبيعي در تأمين سوخت مصرفي بخش‌‌هاي خانگي، تجاري، صنعت و حمل و نقل روندي صعودي دارد. شايد در گذشته تأمين گرما و خوراک با اشکال اوليۀ انرژي کاري سخت و طاقت‌فرسا محسوب مي‌شد؛ اما امروزه تنها با روشن کردن اجاق گاز يا شمعک يا بازکردن پيچ رادياتور مي‌توان خانه را گرم کرد يا از خوردن يک وعده غذاي گرم لذت برد.
ایران با اینکه سومین کشور تولیدکنندۀ گاز در جهان و دومین کشور از حیث ذخایر است؛ اما در صورتی‌که نسبت به افزایش ظرفیت تولید و سرمایه‌گذاری مناسب در زیرساخت‌ها و میادین گازی اقدام نکند و سرانۀ گاز، به‌خصوص خانگی و تجاری در کشور، همچنان بالا و تراز گاز منفی باشد، قطعا صادرات جای خود را به واردات داده و بعید نیست، قطر با توجه به مزیت‌هایی مانند تجارت بین‌المللی گسترده، جمعیت کم، رعایت الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری عظیم، گوی سبقت از ایران برباید و بر کُرسی نخست تولید گاز در منطقه خاورمیانه تکیه بزند.