گامی محتاطانه در دیپلماسی
به گزارش اترک، مذاکرات روز شنبه در مسقط، با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، برگزار شد. طبق گزارش‌ها، این گفت‌وگوها صرفاً بر مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌های غیرقانونی متمرکز بود و به‌صورت غیرمستقیم، با انتقال پیام‌ها توسط طرف عمانی، پیش رفت. حساب رسمی وزارت امور خارجه ایران در ایکس با تأیید این موضوع نوشت: «مذاکرات غیرمستقیم میان وزیر امور خارجه ایران، دکتر عراقچی، و استیو ویتکاف، با میانجی‌گری وزیر امور خارجه عمان آغاز شد».
به گفته منابع نزدیک به مذاکرات، دو طرف توافق کردند که دور بعدی گفت‌وگوها شنبه هفته آینده در یکی از کشورهای اروپایی برگزار شود. این پیشرفت، هرچند محتاطانه، از سوی مقامات ایرانی و آمریکایی مثبت ارزیابی شده است. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، اظهار داشت که «هدف رئیس‌جمهور ترامپ اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و دیپلماسی مسیر اصلی ماست». در مقابل، علی شمخانی،، در ایکس تأکید کرد: «ایران با اختیارات کامل و پیشنهادات قابل اجرا به دنبال توافقی عادلانه است».
واکنش مثبت بازار: کاهش قیمت دلار و طلا
یکی از ملموس‌ترین نتایج مذاکرات مسقط، واکنش مثبت بازارهای ایران بود. قیمت دلار که در روزهای گذشته به مرز بی‌سابقه ۱۰۴ هزار تومان رسیده بود، پس از انتشار اخبار مثبت از مذاکرات، به کانال ۸۰ هزار تومان بازگشت و شب گذشته در قیمت ۸۵ هزار تومان معامله شد. قیمت طلا نیز که تا ۸.۵ میلیون تومان برای هر گرم اوج گرفته بود، به ۶.۵ میلیون تومان کاهش یافت. این تحولات نشان‌دهنده امیدواری فعالان اقتصادی به بهبود روابط بین‌المللی و کاهش فشار تحریم‌هاست.
برخی تحلیلگران معتقدند که این کاهش قیمت‌ها، نتیجه اعتماد نسبی بازار به احتمال دستیابی به توافق است. به گزارش یورونیوز، «استقبال بازار تهران از مذاکرات، نشان‌دهنده پتانسیل اقتصادی ایران در صورت رفع موانع بین‌المللی است». عباس عراقچی نیز در مقاله‌ای در واشنگتن‌پست، با اشاره به فرصت‌های اقتصادی ایران، نوشته بود: «محدودیت‌های اقتصادی ایران نه از سوی تهران، بلکه به دلیل تحریم‌های آمریکا ایجاد شده و رفع آن‌ها می‌تواند بازار ایران را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل کند».
حمایت افکار عمومی: امیدی به آینده
مذاکرات مسقط در میان مردم ایران نیز با استقبال نسبی مواجه شده است. بسیاری از شهروندان، این گفت‌وگوها را فرصتی برای کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود شرایط زندگی می‌دانند. علی‌اکبر صالحی، وزیر سابق امور خارجه، در ایکس با خوش‌بینی نوشت: «مسقط دلالت بر محل تولد دارد. امید که این شهر پایه‌گذار بهاری دائمی در خاورمیانه شود». این اظهارات، بازتاب‌دهنده نگاه امیدوارانه بخشی از جامعه به نتایج دیپلماسی است.
کاربران شبکه اجتماعی ایکس نیز واکنش‌های متنوعی به این مذاکرات نشان داده‌اند. یکی از کاربران نوشت: «ایران و آمریکا در مسقط به تفاهم برای ادامه مذاکرات در هفته آینده رسیدند. دور اول گفت‌وگوها به پایان رسیده و تنها حول مسائل هسته‌ای بوده است». این پست نشان‌دهنده نگاه مثبت برخی کاربران به روند مذاکرات است.
مخالفان مذاکرات: کاسبان تحریم یا دغدغه‌مندان منافع ملی؟
با وجود فضای مثبت ایجادشده، برخی گروه‌ها در داخل ایران با مذاکرات مسقط مخالفت کرده‌اند. منتقدان که عمدتاً از جریان‌های تندرو هستند، معتقدند هرگونه گفت‌وگو با آمریکا به معنای کوتاه آمدن از منافع ملی است. برخی از این مخالفان، با فراخوان تجمع مقابل وزارت امور خارجه، علیه عباس عراقچی شعارهایی سر داده‌اند.
در فضای مجازی نیز انتقادهایی مطرح شده است. کاربری در ایکس نوشت: «از مذاکرات مسقط جز اتلاف وقت و پذیرفتن یک قرارداد بد انتظاری نیست. این سیکل باطل است». این دیدگاه، بازتاب نگرانی برخی از افراد نسبت به تکرار تجربه توافقات پیشین است که به اعتقاد آن‌ها به نتایج ملموس منجر نشده است.
در این میان، برخی نمایندگان مجلس نیز به جمع مخالفان پیوسته‌اند. نکته قابل تأمل آن است که تعدادی از این نمایندگان، با رأی حداقلی (حدود ۴ درصد) به مجلس راه یافته‌اند و اکنون با مواضع خود، به گفته برخی ناظران، با سرنوشت ۹۰ میلیون ایرانی بازی می‌کنند. این گروه معتقدند که مذاکرات می‌تواند به تضعیف جایگاه منطقه‌ای ایران منجر شود. با این حال، موافقان مذاکرات این انتقادات را به «کاسبان تحریم» نسبت می‌دهند که از تداوم فشارهای اقتصادی سود می‌برند.
موافقان مذاکرات: دیپلماسی تنها راه‌حل
در مقابل، حامیان مذاکرات معتقدند که دیپلماسی تنها مسیر برای حل‌وفصل اختلافات و کاهش فشارهای بین‌المللی است. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد: «هیچ جایگزینی برای دیپلماسی در حل بن‌بست هسته‌ای ایران وجود ندارد». انوار العنونی، سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مذاکرات مسقط را «گامی در مسیر درست» توصیف کرد.
در داخل ایران نیز چهره‌های سیاسی و کارشناسان از این گفت‌وگوها حمایت کرده‌اند. برخی تحلیلگران، مانند عبدالرضا فرجی‌راد، معتقدند که «تحریم‌های طولانی‌مدت، اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده و مذاکرات می‌تواند فرصتی برای احیای اقتصاد باشد». این دیدگاه، بر لزوم استفاده از فرصت دیپلماسی برای رفع موانع اقتصادی تأکید دارد.
دور بعدی مذاکرات: امیدها و چالش‌ها
با اعلام برگزاری دور بعدی مذاکرات در روز شنبه در یک کشور اروپایی، گمانه‌زنی‌ها درباره نتایج احتمالی این گفت‌وگوها افزایش یافته است. کارشناسان بین‌المللی، از جمله وندی شرمن، دیپلمات سابق آمریکایی، مذاکرات را «دشوار اما امیدوارکننده» توصیف کرده و عراقچی را «رقیبی سرسخت و باهوش» خوانده‌اند.
با این حال، چالش‌های پیش‌رو کم نیستند. از یک سو، فشارهای داخلی در ایران و آمریکا می‌تواند روند مذاکرات را مختل کند. از سوی دیگر، اظهارات تند برخی مقامات، مانند تهدید صالحی به «تبعات هولناک» در صورت شکست دیپلماسی، نشان‌دهنده حساسیت بالای این گفت‌وگوهاست. تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در پاسخ به این تهدیدات، آن‌ها را «اشتباه محاسباتی ایران» خواند.
دیپلماسی در برابر تنش
مذاکرات مسقط، نقطه عطفی در روابط پرتنش ایران و آمریکا به شمار می‌رود. واکنش مثبت بازار و افکار عمومی ایران نشان‌دهنده امید به بهبود شرایط اقتصادی و سیاسی است. با این حال، مخالفت‌های داخلی و فشارهای خارجی، مسیر دیپلماسی را شکننده کرده است. همان‌طور که یکی از کاربران ایکس نوشته بود: «مذاکرات عمان می‌تواند تاریخ را ورق بزند، اما همه‌چیز به اراده طرفین بستگی دارد».
در نهایت، موفقیت این مذاکرات نه‌تنها به عملکرد تیم مذاکره‌کننده ایران، بلکه به اجماع داخلی و حمایت مردمی وابسته است. آیا مسقط می‌تواند سرآغاز بهاری دائمی در روابط ایران و جهان باشد؟ پاسخ این پرسش، در روزهای آینده روشن خواهد شد.