یادداشت - سید احمد حسینی
نشانه های این تغییر در حوزه های مختلف سیاسی و جغرافیائی به چشم می خورد. روسیه به‌دنبال جدا ساختن آمریکا از اروپا و تثبیت ژئوپلتیک جدید خود در منطقه اورآسیاست. چین در مقابل جنگ تجاری و تعرفه ای آمریکا به حرکت درآمده و مشغول یارگیری در حوزه آسیا و مناطق دیگر است. کشورهای ثروتمند عربی حوزه خلیج فارس، درصدد متکثر ساختن سبد شرکای خارجی و دوری از وابستگی به یک قدرت هستند و چین و روسیه را به حوزه همکاری و تعاملی خود وارد ساخته اند.
در چنین اوضاع و احوالی، درک صحیح روندها و بهره‌گیری از تغییر شرایط در مسیر دستیابی به منافع ملی و دورساختن تهدیدها، یک هنر و ضرورت اجتناب ناپذیر است.
جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان کشوری در کانون تحولات سهمگین منطقه غرب آسیا و برخودار از جغرافیا و موقعیت راهبردی حساس، نمی تواند خود را از این رخدادها مصون بداند و ضروری است تغییرات پیش رو را در نظام محاسباتی خود وارد کند. در همین راستا، آغاز مذاکرات غیرمستقیم با اصلی ترین حریف و هماورد محیط بین المللی یعنی آمریکا، بر اساس اصول سه‌گانه عزت، حکمت و مصلحت یک دریافت و تشخیص هوشمندانه با هدف دور ساختن تهدیدها و آزمون مجدد مسیر دیپلماسی برای تامین منافع خود است که البته دشواری‌ها و ناهمواری های بسیاری به‌همراه دارد.
عدم اطمینان و تردید در اراده طرف مقابل برای حل عادلانه موضوع و طیف وسیعی از بدخواهان و دشمنان که از عدم راه حل موضوع هسته ای و شرایط تقابل این دو کشور، سوءاستفاده و فرصت طلبی می کنند بخشی از دشواری مسیر پیش روست که برای رسیدن به راه حل مرضی الطرفین برای آن راه حلی پیدا شود.
نظر به اهمیت این مسائل و نقش مهم دیپلماسی و گفت‌وگو در تامین منافع کشور، به برخی از نکاتی که برای عبور موفقت آمیز از این مرحله ضروری است، اشاره می شود:
۱- تصمیم نظام برای گفت‌وگوی غیرمستقیم با آمریکا، حاصل جمع‌بندی از شرایط پیش رو و با هدف استفاده از این ظرفیت برای پیگیری منافع ملی است که با اذن رهبر معظم انقلاب اتخاذ شده است. با این وصف اکنون همه تلاش ها باید در جهت اجماع سازی و هم افزائی برای انجام درست این وظیفه ملی که تاثیرات منطقه ای و بین المللی عمیقی دارد، به‌کار برده شود.
۲- دست‌اندرکاران مذاکره، افرادی برخوردار از تجربه در انجام این وظیفه خطیر هستند که هدف غائی آنها، اجرای دستورالعمل ها و دستیابی به اهداف تعریف شده با بهره‌گیری از همه توان و ظرفیت‌های در اختیار است. آنان باید مورد حمایت کامل آحاد جامعه قرار گیرند تا برای نقش آفرینی خود اطمینان و آرامش کامل داشته باشند.
۳- یکی از خطاهای محاسباتی دشمن که فصل مشترک رژیم جنایتکار صهیونیستی و بخش های افراطی آمریکاست، این است که ایران در شرایط ضعیفی قرار بگیرد که می توان با یک اقدام نظامی آن را به عقب نشینی و دادن امتیاز وادار کرد. تاکیدات اخیر فرمانده کل قوا و آمادگی بالای نیروهای نظامی جان بر کف کشور نشان داد که آمریکا باید هوشیار باشد و با این تصور غلط، خود و منطقه را دچار مشکل و هزینه نکند. البته بخش های واقع گراتر آن کشور تلاش می کنند از این تصور نادرست فاصله بگیرند که به تدریج شاهد این تغییر نگاه آنان هستیم.
۴- رژیم صهیونیستی و نیروها و لابی های شرور وابسته به آن که منافع خود را در جنگ افروزی و بحران آفرینی می بینند همه توان خود را به میدان آورده اند تا مسیر گفت‌وگوی دو کشور را متلاطم سازند و منطقه را به سمت تنش و جنگ افروزی بکشانند. برای انجام این ماموریت همه ابزارهای خود اعم از اعمال فشار، تحریک، مساله آفرینی، عملیات روانی و ایجاد فشار روحی و روانی بر ساختارها و افراد مذاکره کننده را به‌کار گرفته اند که باید هوشیار و مراقب بود.
۵- در شرایط کنونی، دستگاه دیپلماسی دارای نقشی محوری در انجام ماموریت پیش روست. مقام معظم رهبری در ماه‌های اخیر به دفعات بر اهمیت وزارت امور خارجه تاکید و تلاش های آن را تحسین کرده اند. دو موضوع محوری که در تاکیدات ایشان برجسته شده، غافل نشدن این نهاد از انجام طیف وسیعی از وظائف و نیفتادن در تله صرفا مذاکرات (شرطی نشدن جامعه به نتیجه مذاکرات) و دیگری تعامل با کشورهای اثرگذار از جمله همسایگان است. اینها نکاتی است که در برنامه های اخیر دستگاه دیپلماسی در دستور کار قرار گرفته برای مذاکره کنندگان قدرت مانور و مذاکره ایجاد کرده است. تماس های برقرار شده با همسایگان و مطلع کردن آنان از کلیات مذاکره با طرف آمریکائی، اقدام خوبی است که صورت گرفته و باید ادامه یابد. ابلاغ پیام مقام معظم رهبری به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و تاکید بر ضرورت ایفای نقش فعال این کشور و نیز ابلاغ پیام پادشاه عربستان سعودی به مقام معظم رهبری در سفر وزیر دفاع آن کشور به تهران، اضلاع مکمل دیپلماسی کشور در مقطع کنونی بوده است که با سفر وزیر امور خارجه به چین تکمیل خواهد شد. این اقدامات هم از نظر شکلی و هم بهادادن به شرکای ایران در مسیر دشوار پیش رو، تاثیرات مثبت خود را در مواجهه با زیاده خواهی های طرف مقابل نشان خواهد داد.
۶- ایران کشوری بزرگ با مردمی متکثر از نظر نگرش و مواجهه با مسائل راهبردی کشور خصوصا در عرصه سیاست خارجی است. طبعا هدف از این نوشتار این نیست که قرائت یکپارچه ای در کشور ایجاد و تنوع نگرش ها و دیدگاه‌ها نادیده گرفته شوند بلکه طرح دیدگاه‌ها از مسیرهای موجود و ابزارهای در اختیار به کنشگران و مذاکره کنندگان عرصه کمک می کند با چشمان باز و برخوردار از پشتوانه ای محکم به انجام وظائف خود بپردازند و منافع ملی کشور را به بهترین وجه تامین کنند. دیپلماسی ایرانی