حرکت از سمت بجنورد به اسفراین و دیدن کوه ها و زمین های شیبداری که شخم زده شده و تکه تکه رخ نمایی می کند هر انسانی را به فکر می برد، چرا این میراث که ثروت گرانبها برای آیندگان است اینک به عرصه شخم تراکتورها تبدیل شده است.
خراسان شمالی را به نام استان چشمه سارها و کوهستان ها می شناسند اما شخم زمین های شیبدار در مناطق زیادی از این خطه به حدی است که گذر از چشمه ها و کوهستان ها را به خاطره تبدیل کرده است و کشاورزان زمین های شیبدار در پای کوه ها را شخم می زنند و غمبارتر این است که این زمین ها پس از چند سال کشت و کار رها و برای تثبیت مالکیت خود هر از چندگاهی با تراکتور زمین را شخم می زنند و غافل از اینکه عمل آنها خاک گرانبها را از بین می برد.
آمار دقیقی از میزان زمین های شیبدار خراسان شمالی بدلیل اجرا نشدن کامل طرح کاداستر وجود ندارد اما آنچه با چشم مشاهده می شود، جولان تخریب و از بین رفتن خاک در این عرصه ها است.
آمارهای اداره کل منابع طبیعی استان نشان می دهد میانگین فرسایش خاک در این خطه ۱۷.۵ تن در هکتار است که این رقم ۲.۵ تن بیشتر از میانگین کشوری است و جای جای استان مستعد وقوع سیلاب‌های مخرب است و در این میان شهرستان های جاجرم، بجنورد، اسفراین، رازوجرگلان، مانه و سملقان عمده مناطق مستعد وقوع سیل در این استان است.
بر اساس نظر دست اندرکاران منابع طبیعی خراسان شمالی قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع ایران از اوایل دهه ۴۰ اختیار کشت و کار را به کشاورزان داده و کشت در زمین های شیبدار خراسان شمالی از همان سال تاکنون در حال انجام است و جزوی از مستثنیات محسوب می شود و در اینصورت کشت گیاهان دارویی مهمترین راهکار برای مقابله با این معضل است و باید کشاورزان را به این سمت سوق داد.
دست بسته منابع طبیعی
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با ابراز نگرانی از افزایش شخم در زمین‌های شیبدار استان گفت: دست این اداره کل به لحاظ قانونی برای برخورد با عوامل این تخریب ها در مستثنیات مردم بسته است.
اصغر سمیعی اظهار کرد: قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع ایران در اوایل دهه ۴۰ ابلاغ و اجرا شد در آن زمان برخی زمین ها به عنوان مستثنیات در اختیار کشاورزان قرار گرفت، براساس این قانون این اداره کل نمی تواند با شخم و شیارهای بی رویه که البته در جهت افقی است، برخورد داشته باشد.
مردم در منطقه "پلمیس" اسفراین و روستای "آزادگان" سملقان زمین ها را شخم زده و پس از چند سال به حال خود رها می کنند.وی عنوان کرد: زمین های شیبدار در مناطق مختلف استان عرصه شخم، شیار و کشت و کار شده که این امر در نهایت منجر به فرسایش خاک و آسیب به این منابع است.
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی افزود: شخم، شیار و تخریب زمین در عرصه های طبیعی به ندرت اتفاق می افتد اما در مسثنیات مردم شاهد هستیم که زمین ها در جهت افقی شخم زده و زیر کشت می رود که شخم در این جهت، تخریب و فرسایش خاک را تشدید می کند.
وی خاطرنشان کرد: در منطقه "پلمیس" در حدفاصل بجنورد به اسفراین در روستای " آزادگان" شهرستان سملقان و یا سایر مناطق کوهستانی مردم زمین ها را شخم زده و پس از چند سال به حال خود رها می کنند.
سمیعی اظهار کرد: برخی از کشورها محدودیت هایی برای کشت و کار در زمین های شیبدار اعمال می کنند به طور مثال کشت و کار در زمین شیبدار در برخی زمین های مرتع و یا با شیب زیاد ممنوع است البته برای اعمال این محدودیت ها در ایران باید کارهای مطالعاتی انجام شود.
راهکار: کشت گیاهان دارویی
کارشناسان کشت گیاهان دارویی و علوفه ای را پیشنهاد می دهند تا از فرسایش بیش از حد خاک جلوگیری شود بر این اساس امسال ۸۵۰ هکتار از زمین‌های شیبدار در روستای «خشت‌لی» شهرستان مانه زیر کشت گیاه دارویی زیره رفته است و این رویه ادامه دارد.
کشت گیاهان علوفه ای و دارویی نیاز به شخم را به شدت کاهش می دهد و از فرسایش خاک نیز جلوگیری خواهد شد.بررسی ها نشان می دهد که کشت گل محمدی در چهار هزار هکتار از زمین های شیبدار منطقه پلمیس نیز در دستور کار است همچنین نیاز است برای جلوگیری از فرسایش خاک، باغ ها بویژه درختان انگور در زمین های شیبدار توسعه یابد.
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اظهار کرد: کشت گیاهان علوفه ای و یا سایر گیاهان چند ساله نیاز به شخم و شیار را به شدت کاهش می دهد و از فرسایش خاک نیز جلوگیری خواهد شد.
وی بیان کرد: پیشنهاد می شود دولت این زمین های شیبدار را از کشاورزان خریداری کند و یا کشاورزان مجاب شوند به جای کشت گیاهان یک ساله، گیاهان چند ساله همچون گیاهان علوفه ای کشت کنند.